Kesellikti juqtırıp almawǵa itibarsız bolmawımız kerek.

Qaraqalpaqstan Respublikası Sanitariyalıq-epidemiologiyalıq tınıshlıq hám jámiyet salamatlıǵı basqarmasında “Oǵada qáwipli kesellikler (Qutırıw, Qrım-Kongo gemorrogiyalıq ısıtpa hám ot-jara keselligi, brusellyoz) profilaktikasın támiyinlew boyınsha respublika kóleminde ámelge asırılıp atırǵan ilajlar” temasında baspasóz konferenciyası ótkerildi.

Qaraqalpaqstan Respublikası Sanitariyalıq-epidemiologiyalıq tınıshlıq hám jámiyet salamatlıǵı basqarması baslıǵınıń orınbasarı V.Absattarova hám ayrıqsha jaǵdaylar, abadanlastırıw, veterinariya tarawınıń qánigeleri  tárepinen respublikamızda bul baǵdarda ámelge asırılıp atırǵan jumıslar, aldın alıw ilajları, oǵada qáwipli zoonantroponoz juqpalı kesellikler haqqında maǵlıwmat berdi. Zoonantroponoz infekciyalar – adam hám haywanlar ushın ulıwma bolǵan juqpalı kesellikler bolıp, kesellik qozǵaltıwshı hár eki populyaciyada da aylanıp, haywanlardan adamǵa hám adamlardan haywanlarga ótiwi múmkin. Olardıń qatarına kúydirgi, tularemiya, salmonellezler, listerioz, brucellyoz hám bir qatar basqa kesellikler kiredi.

Atap ótilgenindey, Sanitariyalıq-epidemiologiyalıq tınıshlıq hám jámiyet salamatlıǵı basqarması hám onıń qalalıq, rayonlıq bólimleri tárepinen birge islesiwshi mákeme hám shólkemler menen birgelikte házirgi waqıtta respublikamızda Qrım–Kongo gemorragiyalıq ısıtpa keselligi payda bolıwınıń aldın alıw hám onıń profilaktikası boyınsha bir qatar ilajlar ámelge asırılmaqta.

Qrım-Kongo gemorragiyalıq ısıtpa keselligi – oǵada qáwipli juqpalı kesellik bolıp, tábiyǵıy sharayatta sharwa mallarında ushırasatuǵın iksod keneleriniń shaǵıwı nátiyjesinde adamǵa juǵadı.

Keneniń qanı adamnıń jaraqatlanǵan teri hám silekey qabatlarına tiygende, sonday-aq, kene qol menen ezilip óltirilgeninde, qoy hám eshkilerdiń júnin qırqıw payıtında kenelerdi keskende hám gemorragiyalıq ısıtpa keselligine shatılǵan nawqastı kútip – qaraw hám medicinalıq járdem kórsetiw payıtında ózin qorǵaw ilajları kórilmewiniń aqıbetinde kesellik virusı qan arqalı adamǵa juǵıwı múmkin.

Gemorragiyalıq ısıtpa keselliginiń jasırın dáwiri 2-6 kún dawam etedi. Usı dáwirde keselliktiń klinikalıq belgileri baqlanbaydı.

Nawqas qanshama erte anıqlanıp, emlewxanaǵa jatqarılsa, emlew sonshama jaqsı nátiyje beredi hám kesellik tarqalıwınıń aldı alınadı.

Qrım-Kongo gemorragiyalıq ısıtpa keselligine shatılǵan nawqaslardı emlewde, usı kesellik penen burın awırıp sawalǵan puqaralardıń qan plazmasın qollanıw nátiyjeli usıl esaplanadı. Gemorragiyalıq ısıtpa keselliginiń aldın alıw ushın bazarlardan, jaylawlardan, qara mal, qoy – eshkilerdi kenege qarsı dárilemey turıp úyge alıp kelmew, mallarda kene anıqlanǵanda dárhal veterinariya xızmetkerlerine múrájat etip, olardıń usınısı tiykarında kenelerge qarsı dárilew, kenelerdi qol, tas, atawız, shókkish penen ezip, qayshı menen qıyıp óltirmew, qoy-eshkilerdiń júnin qırqıw waqtında qorǵawshı kiyimler menen islew, keneler anıqlanǵan jerlerde mallardı baqpaw, oǵan baylanıslı jumıslarǵa hámiledar hayallardı hám balalardı tartpaw, qırqıw payıtında jeke gigiena qaǵıydalarına qatań ámel etiw talap etiledi.

Al, brucellyoz – bul bakterial toparına kiretuǵın infekciya bolıp, hár túrli jollar menen juǵatuǵın, tayanısh-háreket hám nerv sistemalarınıń, sonday-aq, organ hám sistemalardıń zıyanlanıwına alıp keletuǵın zooantroponoz kesellik bolıp esaplanadı.

Brucellyoz keselliginiń eń qáwipli tárepi ol adamnıń súyek-buwınların, nerv, tayanısh-háreket aǵzaların zıyanlandıradı. Kesellikti qozdırıwshı mikroblar kesel haywanlardan olar shala yaki óli tuwılǵanında, onıń joldasında, buwaz bolǵan waqıtta, onıń suyıqlıqları  arqalı brucellalar sırtqı ortalıqqa keń túrde tarqap ketedi.

Salamat adamnıń organizmine brucellalar asqazan-ishek hám dem alıw jolları jáne jaraqatlanǵan teri qabatları arqalı juǵadı. Brucellalar kesel haywanlardan adamǵa ápiwayı sút hám gósh ónimlerinen de juǵadı. Sonlıqtan usı keselliktiń aldın alıw maqsetinde veterinariya hám medicina xızmetkerleri menen birlikte hayuanlardı laboratoriyalıq  usılda tekseriw, kesel mallardı sallaqxanada soyıw, mallardı óz-waqtında brucellyoz keselligine shanshıp barıw zárúr.

Kesel mallardıń sútin pasterizaciyalanǵannan keyin paydalanıw, tuwǵan payıtında jáne júnin qırqıw mapazında, kúndelikli baǵıwda jası 18 ge shıqpaǵan balalardı qatnastırmaw kerek. 

Veterinariyalıq tekseriwden ótpegen maldı soyıw yamasa ónimlerin jewge bolmaydı. Mine, usı aytılǵan ilajlar tolıq orınlansa brucellyoz keselliginiń aldın alǵan bolamız.

Al, qutırıw keselligi – haywan tislegende juǵatuǵın 100 procent awır aqıbetke alıp keletuǵın oǵada juqpalı kesellik.

Baspasóz konferenciyasında qańǵıma iytlerden abaylı bolıw kerekligi, olardıń toplanǵan jerlerin anıqlaw, saqlaw, iyesi bar iytlerdiń de puqaralardı tislep keltirip atırǵan zıyanları, vakcina alıw tártip-qaǵıydaları, múddetleri, qańǵımay iytlerdi bólek saqlawda ushırasıp atırǵan mashqalalar atap ótilip, pikir-usınıslar bildirildi.

Konferenciyada qatnasıwshılar ózlerin qızıqtırǵan sorawlarǵa juwap aldı.